Επικαιρότητα του πετρελαϊκού και ενεργειακού τομέα στις 13 Δεκεμβρίου 2025: δυναμική πετρελαίου και φυσικού αερίου, παγκόσμια ενέργεια, κυρώσεις, εξαγωγές, ΑΠΕ, άνθρακας και βασικές τάσεις του παγκόσμιου ενεργειακού τομέα. Αναλυτική επισκόπηση για επενδυτές και συμμετέχοντες της βιομηχανίας.
Παγκόσμια αγορά πετρελαίου: υπερπροφορές και προσεκτική ζήτηση περιορίζουν την αύξηση των τιμών
Οι διεθνείς τιμές πετρελαίου στο τέλος του έτους έχουν εδραιωθεί σε σχετικά χαμηλό επίπεδο: το Brent διαπραγματεύεται γύρω από τα $60 ανά βαρέλι, ενώ το WTI κυμαίνεται πλησίον των $58. Πρόσφατα σήματα για πιθανή χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ έδωσαν μία μικρή ώθηση στις τιμές, ωστόσο, συνολικά, το πετρέλαιο έχει μειωθεί περίπου 15% από την αρχή του 2025, στο πλαίσιο της απειλής υπερπροφοράς με μέτρια ανάπτυξη της ζήτησης. Ο Οργανισμός Εξαγωγέων Πετρελαίου και οι σύμμαχοί του (OPEC+) τηρούν μια προσεκτική στρατηγική διαχείρισης παραγωγής. Στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου, η συμμαχία επέκτεινε τις ισχύουσες ποσοστώσεις τουλάχιστον μέχρι το τέλος του Α' τριμήνου του 2026. Ο OPEC+ διατηρεί ακόμα σημαντικές δυνατότητες σε εφεδρεία (περίπου 3 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως), για να αποτρέψει την κατάρρευση των τιμών. Με Brent ~ $60, οι εκπρόσωποι του καρτέλ υπογραμμίζουν την προτεραιότητα της σταθεροποίησης της αγοράς έναντι της βιασύνης να αυξήσουν τις εξαγωγές, δεδομένης της πιθανότητας αποδυνάμωσης της ζήτησης στο μέλλον.
Στη δυναμική των τιμών πετρελαίου επηρεάζουν αρκετοί βασικοί παράγοντες:
- Ζήτηση. Η παγκόσμια κατανάλωση πετρελαίου αναπτύσσεται σημαντικά πιο αργά από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Η αύξηση της ζήτησης το 2025 εκτιμάται σε λιγότερο από 1 εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως (το 2023 ήταν ~ +2,5 εκατομμύρια). Η οικονομική επιβράδυνση και τα μέτρα ενεργειακής εξοικονόμησης μετά από περίοδο υψηλών τιμών, καθώς και η επιβράδυνση της βιομηχανικής ανάπτυξης στην Κίνα περιορίζουν την κατανάλωση.
- Προσφορά. Οι χώρες του OPEC+ αύξησαν την παραγωγή το πρώτο εξάμηνο του 2025 καθώς χαλάρωσαν τους προηγούμενους περιορισμούς, ωστόσο η απειλή της υπερπροφοράς στην αγορά περιορίζει τα σχέδια περαιτέρω αύξησης της παραγωγής. Η απόφαση διατήρησης των περικοπών της παραγωγής στις αρχές του 2026 μαρτυρεί τη διάθεση της συμμαχίας να αποτρέψει την υπερπροσφορά: οι συμμετέχοντες της συμφωνίας θα μπορούν να προσαρμόσουν άμεσα τις εξαγωγές εάν οι τιμές υποχωρήσουν.
- Γεωπολιτική. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις κατά μεγάλων παραγωγών πετρελαίου (Ρωσία, Ιράν, Βενεζουέλα) συνεχίζουν να περιορίζουν την προσφορά και να υποστηρίζουν τις τιμές. Ωστόσο, δεν σημειώθηκαν νέες σοβαρές αναταραχές: αντιθέτως, εμφανίζονται σήματα διαλόγου (π.χ. προτάσεις των ΗΠΑ και της Τουρκίας για διαβουλεύσεις), γεγονός που μειώνει κάπως την «ασφάλεια κινδύνου». Ως εκ τούτου, η αγορά πετρελαίου παραμένει σε ένα σχετικά στενό εύρος τιμών χωρίς απότομες αυξήσεις.
Παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου και LNG: σταθερότητα στην Ευρώπη, αύξηση προσφοράς
Η κατάσταση στην αγορά φυσικού αερίου προς το τέλος του 2025 είναι σχετικά ήρεμη — σε αξιοσημείωτη αντίθεση με τον πανικό πριν από δύο χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εισέρχεται στον χειμώνα χωρίς ενδείξεις έλλειψης φυσικού αερίου: οι υπόγειες αποθήκες της ΕΕ είναι γεμάτες κατά περισσότερο από 70%, κάτι που είναι σημαντικά πάνω από τον μέσο όρο για τον Δεκέμβριο. Οι τιμές του αερίου στην Ευρώπη (κόμβος TTF) κυμαίνονται γύρω από €30 ανά MWh, που είναι σημαντικά χαμηλότερες από τις κορυφές του 2022. Οι χαμένες ποσότητες ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου σχεδόν καλύπτονται πλήρως από τις ρεκόρ εισαγωγές LNG από εναλλακτικές πηγές — οι τερματικοί σταθμοί δέχονται ενεργά καύσιμο από τις ΗΠΑ, το Κατάρ, τη Νορβηγία και άλλες χώρες.
Η παγκόσμια προσφορά LNG συνεχίζει να αυξάνεται χάρη στην έναρξη νέων δυνατοτήτων. Στις ΗΠΑ, εκκινούν μεγάλοι εξαγωγικοί τερματικοί σταθμοί (π.χ. Golden Pass στον Κόλπο του Μεξικού), ενισχύοντας τη θέση της Αμερικής ως κορυφαίου προμηθευτή. Το Κατάρ, στο πλαίσιο της επέκτασης North Field, προγραμματίζει να αυξήσει την παραγωγή LNG σε 126 εκατομμύρια τόνους το χρόνο μέχρι το 2027, συμβαλίζοντας σημαντικές ποσότητες για αγοραστές στην Ευρώπη και την Ασία. Νέα έργα αρχίζουν επίσης να λειτουργούν και σε άλλες περιοχές (Αυστραλία, Αφρική), ενισχύοντας τον ανταγωνισμό στην αγορά του υγροποιημένου αερίου.
Ταυτόχρονα, η ζήτηση για φυσικό αέριο αυξάνεται με μέτριους ρυθμούς. Στην Ασία, ορισμένοι εισαγωγείς ανακατευθύνουν μάλιστα τις υπερβολικές ποσότητες που είχαν αγοράσει στην spot αγορά λόγω προσωρινής μείωσης της εσωτερικής κατανάλωσης. Συνολικά, η επέκταση της προσφοράς και η συγκρατημένη ζήτηση διατηρούν τις παγκόσμιες τιμές φυσικού αερίου σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, ο παράγοντας του καιρού παραμένει κρίσιμος: σε περίπτωση α anomalous cold winter or disruptions in supplies this winter could lead to short-term price spikes. The baseline scenario предполагает сохранение ценовой стабильности благодаря комфортным запасам топлива.
Γεωπολιτική και κυρώσεις: σκληρή γραμμή της Δύσης και αναζητήσεις συμβιβασμού
Η αντιπαλότητα μεταξύ Ρωσίας και Δύσης γύρω από τους ενεργειακούς πόρους συνεχίζεται, αν και προς το τέλος της χρονιάς παρατηρούνται προσπάθειες διαλόγου. Οι χώρες G7 και ΕΕ τηρούν σκληρή γραμμή κυρώσεων: υπάρχει εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, περιορισμένος εξαγωγή προϊόντων πετρελαίου, έχει εισαχθεί ανώτατο όριο τιμών, και οι χρηματοοικονομικές κυρώσεις δυσχεραίνουν το εμπόριο ενεργειακών πόρων από τη Ρωσία. Επιπλέον, συζητούνται νέοι περιορισμοί στις αρχές του 2026 — οι σύμμαχοι σκοπεύουν να κλείσουν τα εναπομείναντα παραθυράκια και είναι έτοιμοι να εντείνουν την πίεση αν συνεχιστεί η ένοπλη σύγκρουση.
Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Ένωση καταβάλλει προσπάθειες για πλήρη ανεξαρτησία από το ρωσικό καύσιμο. Στις 10 Δεκεμβρίου, οι πρέσβεις των χωρών της ΕΕ εγκρίθηκαν σχέδιο νομοθετικής απόφασης που θα επιτρέψει την αποδοχή ενεργειακών πόρων από τη Ρωσία μέχρι το τέλος του 2027 — διακοπή των закупών φυσικού αερίου (συμπεριλαμβανομένων των LNG), πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου. Στις Βρυξέλλες, αυτό το βήμα θεωρείται αρχή μιας νέας εποχής, που στοχεύει να απαλλάξει για πάντα την ευρωπαϊκή ενέργεια από την εξάρτηση από τη ρωσική καύσιμη ύλη. Ο διαχωρισμός από τη Ρωσία εδραιώνεται σε επίπεδο νομοθεσίας και ενθαρρύνει την ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών — από τη σύνθεση των εισαγωγών LNG έως την επιτάχυνση της υιοθέτησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Μόσχα έχει επικρίνει τη στρατηγική της ΕΕ, υποδεικνύοντας ότι η αντικατάσταση του φθηνού ρωσικού αερίου με πιο ακριβό εισαγόμενο θα επιβαρύνει την Ευρώπη με κατ' αποκοπή αύξηση του κόστους. Παρά ταύτα, οι Βρυξέλλες δείχνουν αποφασιστικότητα να πληρώσουν αυτό το τίμημα για τον γεωπολιτικό στόχο τους. Ένα σειρά χωρών (π.χ. Ουγγαρία) ήδη έχει υποσχεθεί να αμφισβητήσει την απαγόρευση του ρωσικού αερίου νομικά, αλλά η ευρωπαϊκή κατεύθυνση παραμένει αδιάλλακτη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με δημοσιεύσεις, προσέφεραν στους συμμάχους σχέδιο σταδιακής επιστροφής της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία μετά τη ειρηνική επίλυση — συμπεριλαμβανομένων της άρσης κυρώσεων και της επανέναρξης εξαγωγής ρωσικών ενεργειακών πόρων στην Ευρώπη. Ωστόσο, η ηγεσία της ΕΕ διατηρεί επιφυλάξεις για τέτοιες πρωτοβουλίες και αποκλείει την ήπια στάση τους χωρίς πραγματική πρόοδο στην ουκρανική κατεύθυνση. Στο πλαίσιο αυτό εντείνονται οι διπλωματικές σήματα για αναζητήσεις συμβιβασμού. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, στις 12 Δεκεμβρίου δήλωσε ότι «είναι κοντά στη συμφωνία» με τη Μόσχα και το Κίεβο για την επίλυση της σύγκρουσης — για πρώτη φορά ακούστηκε η υπόδειξη για ενδεχόμενη ειρηνική συμφωνία, που στο προοπτική θα μπορούσε να αφαιρέσει μέρος από τις ενεργειακές κυρώσεις. Η Τουρκία προσφέρει επίσης τη μεσολάβησή της: ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε συνάντηση στο Ασχανταμπάν επιβεβαίωσε τη διάθεσή του να φιλοξενήσει διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας σε οποιαδήποτε μορφή. Αν και μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν συγκεκριμένες συμφωνίες, παρόμοιες δηλώσεις ενισχύουν τις ελπίδες για μελλοντική αποδυνάμωση της πιέσεως από τις κυρώσεις, που επηρεάζει τον τομέα.
Η Ρωσία επαναπροσανατολίζεται προς τις ασιατικές αγορές
Αντιμέτωπη με την απώλεια των δυτικών αγορών, η Ρωσία αυξάνει τις εξαγωγές ενεργειακών πόρων στην Ασία. Η Κίνα έχει γίνει ο κύριος αγοραστής: ήδη από τα τέλη Αυγούστου, από το νέο εργοστάσιο Arctic LNG-2 αποστάλθηκε η πρώτη παρτίδα υγροποιημένου αερίου στην Κίνα. Το φθινόπωρο, οι εξαγωγές ρωσικού LNG στην Κίνα αυξήθηκαν με διψήφιους ρυθμούς — το Πεκίνο ενεργά αυξάνει τις αγορές καυσίμου με έκπτωση 30–40%, αγνοώντας την πίεση από τις κυρώσεις της Δύσης. Η ενεργειακή συνεργασία μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου ενισχύεται, παρέχοντας στη Ρωσία εναλλακτική διάθεση, ενώ η Κίνα προμηθεύεται φθηνές πρώτες ύλες για την οικονομία της.
Η Ινδία παραμένει επίσης ένας από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς ρωσικών υδρογονανθράκων. Μετά την επιβολή ευρωπαϊκού εμπάργκο στο πετρέλαιο, οι ινδικοί διυλιστήρες αυξήθηκαν σημαντικά οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου Urals και άλλων τύπων σε μειωμένες τιμές. Η ρωσική ηγεσία διαβεβαίωνε τους εταίρους ότι είναι έτοιμη να παρέχει στην Ινδία σταθερές ποσότητες πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου. Οι φθηνές πρώτες ύλες από τη Ρωσία συμβάλλουν στην κάλυψη της ραγδαίας ανόδου της ζήτησης στην Ινδία και στη συγκράτηση των εσωτερικών τιμών για καύσιμο, αν και το Νέο Δελχί προσπαθεί να μην επιτρέψει την κρίσιμη εξάρτηση από έναν προμηθευτή.
Για να εδραιώσει την «ανατολική στροφή», η Ρωσία αναπτύσσει την εξαγωγική υποδομή. Συζητείται το σχέδιο νέου αγωγού «Δύναμη της Σιβηρίας — 2» μέσω της Μογγολίας στην Κίνα, ο οποίος μπορεί να αυξήσει σημαντικά τις παραδόσεις αερίου στην Ασία. Παράλληλα, δημιουργείται ο δικός της στόλος τάνκερ για τη μεταφορά πετρελαίου στις αγορές της Ινδίας, της Κίνας και της Νοτιοανατολικής Ασίας, μειώνοντας την εξάρτηση από τις δυτικές ναυτιλιακές εταιρείες και τους ασφαλιστές. Αυτά τα βήματα προορίζονται να κάνουν την επαναστατική ανακατεύθυνση των ενεργειακών ροών προς την Ανατολή μη αναστρέψιμη και να μειώσουν την εξάρτηση της Ρωσίας από την ευρωπαϊκή αγορά. Ταυτόχρονα, η Ρωσία ενισχύει τις σχέσεις της με τα κοντινά της κράτη της Μέσης Ανατολής. Σε συνάντηση με τον πρόεδρο του Ιράν, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν συζήτησε τη συνεργασία στον τομέα του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Παράλληλα, εργάζονται σε στρατηγικά έργα, όπως ο πυρηνικός σταθμός «Μπουσέρ» στο Ιράν, καθώς και η ανάπτυξη του διεθνούς μεταφορικού διαδρόμου Βορρά – Νότου. Αυτή η συνεργασία ενισχύει την ενσωμάτωση της Ρωσίας στις ενεργειακές αλυσίδες της Ανατολής και του Νότου, αμβλύνοντας εν μέρει τον διαχωρισμό από την Ευρώπη.
Καζαχστάν: κίνδυνοι διέλευσης και νέες διαδρομές
Η στρατιωτική σύγκρουση στην Ουκρανία επηρεάζει επίσης τις διαδρομές εξαγωγής ενεργειακών πόρων. Στις αρχές Δεκεμβρίου, η επίθεση drone κατέστρεψε θαλάσσιο τερματικό σταθμό του Καυκαζιανού αγωγού (ΚΤΚ) κοντά στο Νόβοροσιγσκ, μέσω του οποίου το Καζαχστάν εξάγει πετρέλαιο. Αν και οι παραδόσεις καζαχικών πετρελαίων δεν σταμάτησαν πλήρως, η Αστανά αποφάσισε να επιταχύνει τη διαφοροποίηση των διαδρομών. Η κυβέρνηση του Καζαχστάν δήλωσε ότι ανακατευθύνει μέρος του πετρελαίου από το γιγάντιο κοίτασμα Κασαγκάν στην Κίνα και εξετάζει την αύξηση των παραδόσεων μέσω λιμανιών του Καυκαζία, προκειμένου να μειώσει την εξάρτηση από τη παραδοσιακή διαδρομή μέσω του εδάφους της Ρωσίας.
Για να ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια, το Καζαχστάν σχεδιάζει επίσης να κατασκευάσει νέο διυλιστήριο με συμμετοχή ξένων κεφαλαίων. Η επέκταση των εσωτερικών δυνατοτήτων παραγωγής προϊόντων πετρελαίου θα επιτρέψει στη χώρα να μειώσει τις εισαγωγές καυσίμου και να βελτιώσει την ανθεκτικότητα του τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου σε εξωτερικούς κραδασμούς.
ΑΠΕ και κλίμα: πρόοδος και προσωρινές αναστροφές
Η παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση συνεχίζει να επιταχύνεται, αν και οι διεθνείς κλιματικοί συμφωνίες παλεύουν. Στην διάσκεψη του ΟΗΕ COP30 (Νοέμβριος 2025, Μπελέν, Βραζιλία) δεν κατέστη δυνατό να γίνει αποδεκτό ένα σφιχτό σχέδιο αποχής από τα ορυκτά καύσιμα — μια σειρά μεγάλων εξαγωγέων πετρελαίου και αερίου μπλόκαρε την πρωτοβουλία της ΕΕ για συγκεκριμένους χρόνους σταδιακής διακοπής παραγωγής. Η τελική συμφωνία είναι συμβιβαστική, μετατοπίζοντας την προσοχή στη χρηματοδότηση της προσαρμογής στις κλιματικές αλλαγές και στους γενικούς στόχους μείωσης εκπομπών χωρίς σαφείς προθεσμίες για αποχή από το πετρέλαιο, το αέριο και τον άνθρακα.
Παρά την απουσία νέων υποχρεώσεων, οι κύριες οικονομίες επενδύουν στην ουσία στις «πράσινες» πηγές ενέργειας. Ο το 2025 αποτέλεσε εξαιρετικά έντονο έτος για την έναρξη νέων ηλιακών και αιολικών πάρκων σε πολλές χώρες. Η Κίνα, η Ινδία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες χώρες επενδύουν ενεργά σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συστήματα αποθήκευσης και τεχνολογίες υδρογόνου, στοχεύοντας στη μείωση της εξάρτησης από τους υδρογονάνθρακες.
Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, παρατηρούνται και αναστροφές στην πορεία της αποκαρbonization. Οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου στην το 2025 ανέγκασε ορισμένες χώρες να αυξήσουν την καύση άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να περάσουν επιτυχώς την χειμερινή περίοδο — η παγκόσμια ζήτηση για άνθρακα παραμένει υψηλή. Οι ειδικοί θεωρούν αυτό το βήμα ως προσωρινό μέτρο. Καθώς η συμμετοχή των ΑΠΕ αυξάνεται και οι τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας εξελίσσονται, η κατανάλωση άνθρακα και άλλων ορυκτών πόρων θα επαναλάβει τη μείωση. Έτσι, η μακροχρόνια τάση προς τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια παραμένει, αν και με ορισμένες καθυστερήσεις στην πορεία.
Προβλέψεις: αρχές 2026
Οι αναλυτές αναμένουν ότι το πρώτο τρίμηνο του 2026 οι τιμές πετρελαίου θα βρεθούν υπό ήπια πίεση πτώσης λόγω υψηλών αποθεμάτων και προσφοράς που ξεπερνά την ανάπτυξη της ζήτησης. Με την απουσία νέων κραδασμών, η μέση τιμή του Brent μπορεί να πέσει στο εύρος των $55–60 ανά βαρέλι. Ταυτόχρονα, οι γεωπολιτικοί παράγοντες είναι ικανοί να ανατρέψουν ραγδαία την τιμή: η κλιμάκωση της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η επιβολή νέων κυρώσεων, καθώς και κρίσεις σε βασικές πετρελαιοπαραγωγικές περιοχές (Μέση Ανατολή, Λατινική Αμερική) μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές διακυμάνσεις στις τιμές.
Για την αγορά φυσικού αερίου, κρίσιμος παράγοντας θα παραμείνει ο καιρός. Αν ο χειμώνας στο βόρειο ημισφαίριο είναι ήπιος και τα αποθέματα καυσίμου επαρκή, οι ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου θα παραμείνουν χαμηλές. Ωστόσο, αρκετές εβδομάδες ανωμαλιών σχετικά με τον καιρό μπορεί γρήγορα να καταναλώσουν τις αποθήκες και να προκαλέσουν αύξηση τιμών. Επιπλέον, είναι πιθανή η ενίσχυση του ανταγωνισμού μεταξύ Ευρώπης και Ασίας για το LNG, αν η οικονομική ανάπτυξη στις χώρες της Ασίας ξεπεράσει τις προσδοκίες.
Οι συμμετέχοντες στον τομέα καυσίμων και ενέργειας θα πρέπει το 2026 να προσαρμοστούν σε νέες συνθήκες. Η διαφοροποίηση των προμηθευτών, η αύξηση της ενεργειοκαταναλωτικής αποτελεσματικότητας και η υιοθέτηση καινοτομιών (συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ΑΠΕ και τεχνολογιών δέσμευσης άνθρακα) θα αποτελέσουν τη βάση για την ανθεκτικότητα της επιχείρησης. Η απερχόμενη χρονιά του 2025 ανέδειξε την στενή αλληλεπίδραση της οικονομίας, της πολιτικής και του περιβάλλοντος στη διαμόρφωση των τιμών του πετρελαίου, του αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Το 2026 αναμένεται αυτή η αλληλεπίδραση να γίνει ακόμα πιο έντονη: η παγκόσμια αγορά θα ισορροπήσει ανάμεσα σε υπερπροσφορά και κίνδυνο ελλείψεων, ενώ η παγκόσμια κοινότητα και οι ρυθμιστές θα πρέπει να συνδυάσουν τις προκλήσεις της ενεργειακής ασφάλειας με κλιματικούς στόχους.
