Τον Δεκέμβριο, η τιμή της βενζίνης στα πρατήρια καυσίμων των ΗΠΑ έγινε φθηνότερη από αυτή στη Ρωσία. Οι τιμές υποχώρησαν στο χαμηλότερο επίπεδο των τεσσάρων τελευταίων ετών. Το λίτρο του αντίστοιχου βενζίνης AI-92 κοστίζει σήμερα κατά μέσο όρο 60,1 ρούβλια ανά λίτρο σε ένα αμερικανικό πρατήριο. Στη Ρωσία, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ροστάτ στις 1 Δεκεμβρίου, η τιμή αυτού του τύπου βενζίνης ήταν 61,68 ρούλια ανά λίτρο.
Είναι μεγάλο ερώτημα αν θα πρέπει άμεσα να προσφύγουμε σε μεταρρυθμίσεις στην αγορά καυσίμων μας. Δεν πρέπει να παραλείψουμε τη λέξη "υποχώρησαν" από την προηγούμενη παράγραφο, που σημαίνει ότι οι τιμές ήταν υψηλότερες και σημαντικά, και μπορεί να αυξηθούν ξανά.
Μάλιστα, στην περίπτωση της αμερικανικής τιμολόγησης στα πρατήρια, δεν μπορεί να γίνεται λόγος για συγκράτηση της τιμής του καυσίμου και αναφορές στο γεγονός ότι στη Βενεζουέλα ή το Μεξικό είναι φθηνότερο. Λειτουργεί μια αγορά που προσανατολίζεται αποκλειστικά στην οικονομία χωρίς καμία συζήτηση για κοινωνική ευθύνη.
Στις ΗΠΑ, οι τιμές της βενζίνης εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, κυρίως από τις τιμές του πετρελαίου και τη ζήτηση για καύσιμα. Το βαρέλι είναι τώρα σχετικά φτηνό, ενώ η ζήτηση στις ΗΠΑ παραμένει σταθερή. Από εκεί και η μείωση των τιμών. Το 2022, όταν ήταν ακριβώς το αντίθετο, ο ρωσικός αντίλογος της βενζίνης AI-92 κόστιζε κατά μέσο όρο 102 ρούβλια ανά λίτρο στις ΗΠΑ (με βάση τη σημερινή ισοτιμία). Όπως και στη Ρωσία, οι τιμές των καυσίμων στις ΗΠΑ διαφέρουν σημαντικά ανά περιοχή. Ωστόσο, λόγω της ειδικότητας της οργάνωσης της αγοράς μας, το spread κυμαίνεται μεταξύ 10-30%, ενώ στις ΗΠΑ φτάνει το 90% - η φθηνότερη βενζίνη τώρα είναι στην Οκλαχόμα (48 ρούβλια ανά λίτρο του αντίστοιχου AI-92), ενώ η ακριβότερη στην Καλιφόρνια (90 ρούβλια).
Υπάρχει επίσης μια άλλη λεπτομέρεια που δεν έχει προσελκύσει αρκετή προσοχή. Ο αντίλογος του AI-92, γνωστός στις ΗΠΑ ως Regular ή AKI 87, έχει γίνει φθηνότερος (κατά μέσο όρο) από ό,τι στη Ρωσία. Οι αντίλογοι του AI-95 (υπάρχουν δύο στις ΗΠΑ) παραμένουν προς το παρόν ακριβότεροι.
Ωστόσο, υπάρχει και η αντίστροφη πλευρά της ιστορίας. Δεν μπορεί να παραβλεφθεί ότι οι εσωτερικές τιμές των καυσίμων μας έχουν ήδη προσεγγίσει εκείνες των ΗΠΑ. Ωστόσο, το πρόβλημά μας είναι ότι σε μακροπρόθεσμες περιόδους (έναν χρόνο ή περισσότερο), η τιμή της βενζίνης μπορεί να αυξάνεται μόνο. Στη Ρωσία, οι τιμές των βαρελιών παίζουν δευτερεύοντα ρόλο στην τιμή των καυσίμων, καθώς το κύριο βάρος έχει οι φόροι και οι ειδικοί φόροι.
Όπως παρατηρεί ο αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής της Κρατικής Δούμας για την Ενέργεια, Γιούρι Στανκέβιτς, το μερίδιο των φόρων στην τιμή της βενζίνης - είτε στη χονδρική είτε στη λιανική πώληση - έχει σίγουρα υπερβεί το 70%. Μόνο οι έμμεσοι φόροι (ΦΠΑ και ειδικοί φόροι) αντιπροσωπεύουν πάνω από το 40%. Για παράδειγμα, με τις τρέχουσες τιμές και την αύξηση των συντελεστών των ειδικών φόρων από το νέο έτος, το μερίδιο του ειδικού φόρου σε κάθε λίτρο βενζίνης AI-95 που πωλείται στα πρατήρια θα ανέρχεται σε 13 ρούβλια.
Ο γενικός διευθυντής της αγοράς του πετρελαίου OPEN OIL MARKET, Σέργκεϊ Τερέσκιν, συγκρίνει τα στοιχεία του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ για τον Οκτώβριο του 2025, σύμφωνα με τα οποία η αναλογία του αργού πετρελαίου προσπάθειας στην λιανική τιμή της βενζίνης ανέρχεται σε 49%, οι δαπάνες διύλισης σε 14%, το μάρκετινγκ και η διανομή σε 20%, και οι φόροι σε 17%.
Στις ΗΠΑ υπάρχει φόρος για τις λιανικές πωλήσεις, τον οποίο δεν έχουμε, αλλά ο ΦΠΑ στη Ρωσία μεταφέρεται από πατέρα σε γιο, και στη συνέχεια και στον εγγονό, δηλαδή επιβάλλεται σε όλη την αλυσίδα πωλήσεων, από τον παραγωγό μέχρι τον τελικό καταναλωτή, διευκρινίζει ο αναπληρωτής πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου της Ένωσης «Αξιόπιστος Συνεργάτης», και μέλος του συμβουλευτικού συμβουλίου του διαγωνισμού «Πρατήρια Καυσίμων της Ρωσίας», Ντμίτρι Γκουσέφ. Εν τω μεταξύ, οι φόροι εξόρυξης πετρελαίου βρίσκονται στο μέγιστο δυνατό επίπεδο.
Τώρα, αν δεν αλλάξουμε τους φόρους, δεν έχει μείνει χώρος ελιγμού στην αγορά καυσίμων. Οι φοροαπαλλαγές δεν μπορούν να αποφευχθούν, και θα συνεχίσουν να αυξάνονται (ειδικοί φόροι), οι δαπάνες έχουν μειωθεί στο ελάχιστο, και η μεταβλητότητα των τιμών του πετρελαίου σχεδόν не επηρεάζει την τιμολόγηση, καθώς το βάρος τους σπάνια υπερβαίνει το 15% στην τιμή της βενζίνης. Υπάρχει επίσης ο πληθωρισμός, στο πλαίσιο του οποίου προσπαθούν να συγκρατήσουν τις τιμές στα πρατήρια. Ως αποτέλεσμα, δεν μένει στα πρατήρια τίποτα άλλο από το να αυξάνουν σταθερά αλλά σταδιακά τις τιμές προκειμένου να επιτύχουν κάπως αποδεκτά οικονομικά αποτελέσματα.
Σύμφωνα με τον Γκουσέφ, όσο οι τιμές του καυσίμου μας είναι συνδεδεμένες με τις εξωτερικές (εξαγωγικές τιμές), θα είναι προγραμματισμένες για αύξηση. Δεν αναμένονται αποπληθωριστικά φαινόμενα στη Ρωσία, αντιθέτως, το βέλτιστο σενάριο θεωρείται η μέτρια αύξηση του πληθωρισμού. Αυτό σημαίνει ότι και το καύσιμο θα συνεχίσει να ακριβύνει. Η αύξηση των τιμών του, καλύπτεται από τον μηχανισμό στήριξης (πληρωμές στους πετρελαιοπαραγωγούς από τον προϋπολογισμό για φορτώσεις καυσίμου στην εσωτερική αγορά σε τιμές κάτω από τις εξαγωγικές, μέρος της διαφοράς μεταξύ τους), αλλά καθώς οι φόροι και οι δαπάνες παραγωγής αυξάνονται, η επιρροή του μειώνεται.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η στήριξη αυτή δεν επιτρέπει επίσης τις τιμές να υποχωρήσουν, όταν πέφτουν οι τιμές του βαρελιού, καθώς το μέγεθος των αποζημιώσεων από τον προϋπολογισμό μειώνεται. Αν οι τιμές των πετρελαιοειδών στο εξωτερικό (που προσανατολιζόμαστε στην ευρωπαϊκή αγορά) γίνουν χαμηλότερες από τις τιμές στη Ρωσία, η στήριξη καταβάλλεται στην αντίθετη κατεύθυνση - στις εταιρείες πετρελαίου προς τον προϋπολογισμό, γεγονός που καθιστά εκ νέου αδύνατη τη μείωση των τιμών. Η θετική πτυχή είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει απότομη αύξηση των τιμών της βενζίνης ή του ντίζελ.
Όπως τονίζει ο Στανκέβιτς, η αναπτυσσόμενη δυναμική τιμών για τα καύσιμα είναι απολύτως διαχειρίσιμη από το κράτος διαδικασία μέσω πολιτικής φόρων, ειδικών φόρων, εργαλείων διαπραγμάτευσης και διοικητικών οδηγιών της ομοσπονδιακής διοίκησης για τον έλεγχο της κατάστασης στην αγορά πετρελαιοειδών. Στη γνώμη του, δεν πρέπει να συγκρίνουμε τις τιμές μας σε απόλυτους όρους με την κατάσταση στις ΗΠΑ ή άλλες χώρες, αλλά να βασιζόμαστε στην αγοραστική δύναμη του πληθυσμού. Και εδώ η πολιτική έχει ως κατεύθυνση τη συνεχή αύξηση του πλούτου των πολιτών. Δυστυχώς, προς το παρόν παρατηρούμε μια κατάσταση όπου σε ορισμένες χώρες, όπου οι τιμές της βενζίνης είναι σημαντικά υψηλότερες από εκείνες της Ρωσίας, το μέσο επίπεδο εισοδήματος ανά κάτοικο επιτρέπει την προμήθεια μεγαλύτερων ποσών καυσίμου.
Τον Δεκέμβριο, παράτη την ελαφρά μείωση της τιμής στην λιανική πώληση, η αύξηση των τιμών της βενζίνης στη Ρωσία από το τέλος του προηγούμενου έτους ξεπερνάει ήδη δύο φορές τον πληθωρισμό. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ροστάτ, κατά μέσο όρο 11,2% έναντι 5,27% μέχρι τις 1 Δεκεμβρίου. Μέχρι το τέλος του έτους, η τιμή της βενζίνης στα πρατήρια μπορεί να υποχωρήσει λίγο ακόμη, αλλά δύσκολα θα ταιριάζει στο μέσο επίπεδο αύξησης των καταναλωτικών τιμών στη χώρα.
Στο πλαίσιο αυτό, προέκυψαν ιδέες για την επιβολή κρατικής ρύθμισης τιμών στα καύσιμα λιανικής, όπως στη Βενεζουέλα ή το Ιράν. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Τερέσκιν, στη Ρωσία δεν είναι πιθανό να είναι εφικτό ένα διοικητικό μοντέλο τιμολόγησης που εφαρμόζεται σε ορισμένες χώρες παραγωγής πετρελαίου. Αυτό δεν είναι συμφέρον για τις εταιρείες. Οι παραγωγοί καυσίμου δεν πρέπει να εργάζονται με ζημία, και ο στόχος του ρυθμιστή είναι να διασφαλίσει ότι οι προμηθευτές μπορούν να κερδίζουν, ενώ οι καταναλωτές μπορούν να αγοράζουν βενζίνη σε προσιτές τιμές.
Πηγή: RG.RU
